Het Hondsruggebied is uniek
De langgerekte zandruggen en dalen werden gevormd in de voorlaatste ijstijd, het Saalien (ca. 360.000 – 250.000 v. Chr.), een periode vóór het ontstaan van het veen. Vanuit het noorden stuwen ijstongen de Hondsrug op en wordt de Hunze vallei gevormd. Het landijs zet een slecht doorlatende laag grondmorene af, de zogenaamde keileemlaag, die bestaat uit leem, zand, grind, keien en rotsblokken. Het reliëf van de Hondsrug bestaat uit een golvend maaiveld met hoogtes bij Emmen tussen 20 meter en 28 meter.
De oostzijde van de Hondsrug kent een opvallende rechte en, plaatselijk, steile rand. Vooral ter hoogte van Weerdinge – Emmerschans is deze steilrand goed herkenbaar. De Hondsrug heeft twee subruggen die zich ten zuiden van Emmen splitsen en vervolgens onder het veen duiken. Op de oostelijke rug liggen nederzettingen als Weerdinge, Emmerschans en Nieuw-Dordrecht, terwijl Emmen, Noordbarge, Zuidbarge en Erica op de westelijke rug zijn gesticht. De Hondsrug is o.a. zichtbaar door het sterk oplopende talud van het Van Echtenskanaal tussen Erica en Klazienaveen. Hier vaart men letterlijk de Hondsrug in.
De prehistorische mens liet er ons zijn schatten na
Duizenden jaren lang gaven mensen vorm aan een landschap dat van alle tijden is. Hunebedden, boerderijen, mooie esdorpen en archeologische vondsten… ze geven ons informatie over de geschiedenis van het schitterende Hondsruggebied, dat loopt van de stad Groningen tot en met de zuidkant van Emmen. En is daarmee één van de hoogste gedeeltes van Drenthe.
Omschrijving van het Hondsruggebied
De Hondsrug vormt, samen met een deel van het omringende gebied, het enige geopark van Nederland, heeft een lengte van 70 kilometer en een gemiddelde hoogte van 20 meter boven NAP. Niettemin is het grootste deel van de Hondsrug slechts enkele meters hoger dan de omliggende ‘dalen’. De zuidelijkste top is het Haantjeduin, met z’n 26,5 meter boven NAP het hoogste natuurlijke punt van Drenthe.
De Hondsrug maakt deel uit van een groter geheel van zandruggen en stroomdalen in Drenthe en Groningen dat het Hondsrugsysteem wordt genoemd. De naam Hondsrug zou een verbastering zijn van Hunze-rug. De rivier de Hunze loopt ten oosten van de zandrug. De verhoging is vanaf daar het beste waar te nemen. Voor de 19e eeuw werd de Hondsrug ook wel aangeduid met de naam Bisschopsrug.